"Anadolu topraklarındaki pek çok bitkinin halk tarafından gerek ilaç, gerek boya, gerekse gıda olarak tüketildiği bir gerçek."

Bazı semt pazarlarında şifalı ot satan kişilerin ellerindeki otları, şifalı bitkiler kitaplarındaki fotoğraflara bakarak topladıkları, bunun da insan sağlığı açısından büyük risk oluşturabileceği vurgulandı.

"Hikayeleri topluyoruz"
Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Kültür Sektörü Projesi Etnobotanik Çalışmaları Danışmanı Dr. Füsun Ertuğ, Türkiye’de vatandaşların bitkilere ilişkin bilgilerini derlemek üzere farklı bilim dallarından insanların çalışma yürüttüğünü söyledi. Bilim adamlarının insan ile bitki arasındaki ilişkiyi inceledikleri dala "etnobotanik" adının verildiğini belirten Ertuğ, etnobotanikte, bitkinin halk tarafından ne şekilde isimlendirildiği, hangi alanlarda kullanıldığı ve bitkilerle ilgili halk arasındaki hikaye ve deyimlerin derlendiğini ifade etti.

Anadolu topraklarındaki pek çok bitkinin halk tarafından gerek ilaç, gerek boya, gerekse gıda olarak tüketildiğine dikkati çeken Füsun Ertuğ, köyden kente göçün hızlanmasıyla bu bitkilere ilişkin bilgilerin de kaybolma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Ertuğ, şöyle konuştu:
“Bugün nüfusun üçte ikisi büyük kentlerde yaşıyor. Dolayısıyla insanımız her geçen gün doğadan, tarımdan, bitkilerden kopuyor. Dolayısıyla bitkilerle ilgili, kuşaktan kuşağa aktarılan bilgide çok ciddi kopuşlar oluyor. Yararlı bitkiler eğer onu bilenler yaşamıyorsa, arsız ot olmaktan öteye geçemiyorlar. Çok değerli bir boya bitkisi, ondan nasıl boya yapıldığının reçetesi kaybolmuşsa, onu kullanan insanlar artık yoksa, arsız ot olarak yok edilmesi gereken bir bitkiye dönüşüyor.”

"Türkiye tam bir botanik cenneti"
Füsun Ertuğ, Türkiye’de bulunan 10 binin üzerindeki bitkiden üçte birinin Türkiye’ye özgü, endemik bitki olduğunu vurguladı. Bu bitkilerin kaçının halk tarafından kullanıldığının henüz tespit edilemediğini ifade eden Ertuğ, “Türkiye, üç coğrafi kuşağa ait bitki zenginliğine sahip olmasının yanında, tam bir botanik cenneti” diye konuştu.

Etnobotanik çalışmaları çerçevesinde, bitkileri toplayan, kurutan ve kullanan kişilerle de görüştüklerini anlatan Füsun Ertuğ, bu çalışmalarda aktarlar, ocak adı verilen iyileştiriciler, sağlık memurları ve ziraatçıların bilgisine başvurduklarını söyledi. Füsun Ertuğ, bitkilerin yararları konusunda son yıllarda yayınlanan kitap sayısında da artış olduğuna dikkati çekerek, “Bugünlerde piyasada çok sayıda şifalı bitki kitabı var ama bilimsel olarak bunların bazıları derleme, bazıları çeviri yayınlardır. Her birinin başucu kaynak kitap olma özelliği ne yazık ki yok” diye konuştu.

Satıştaki ot çeşitlerinde artış var
Halkın sağlık konusundaki bilincinin artmasıyla birlikte şehir pazarlarında satılan ot çeşidinde de artış olduğuna işaret eden Füsun Ertuğ, tıbbi bitkilerin sağlık amacıyla kullanılmasında ise dikkatli olmak gerektiğini vurguladı. Ertuğ, şunları söyledi:

"Tıbbi bitkiler sağlık amacıyla hem hayvanlar, hem de insanlar için binlerce yıldır kullanılmış. Son yıllarda daha çok şehirlerde gördüğümüz artış bir yerde iyi, bir yerde kötü. Çünkü bu bitkiler riskli bir alana da sahip olabiliyorlar. Şu anda tıbbi bitkileri derleyenlerin çok dikkatli olmaları lazım. Bazı pazarlarda şifalı ot satan kişiler, ellerindeki otları, şifalı bitkiler kitaplarındaki fotoğraflara benzeterek toplayıp getiriyorlar. Bu kişilere sorduğunuz her bitki kanser tedavisi için... Halbuki eskiden bu kadar kanser vakası yoktu. Bu durum sağlık açısından risk oluşturabilir."